Skift
språk
Play audiofilefo
Play audiofilefi
Sámaland
Saamenmaa

Tone Marie Larsen & Anita Dunfjeld Aagård

Översatt till finska av Katja Rantala
3
4

Sámaland er tað økið, har sámarnir leingi hava búð í Noregi, Svøríki, Finnlandi og Russlandi.


Play audiofile

Saepmie (Saamenmaa) on alue Norjassa, Ruotsissa, Suomessa ja Venäjällä, jossa saamelaiset ovat perinteisesti asuneet.


Play audiofile 5
6

Sámar eru upprunafólk, tí teir búðu í økinum, tá ið kongar og ríkisleiðarar settu landamørkini millum londini í Norðurlondum. Í norsku grundlógini stendur, at Noregs ríki er stovnað á landaøkinum hjá tveimum tjóðum, norðmonnum og sámum.


Play audiofile

Saamelaiset ovat alkuperäiskansa, koska he asuivat alueella silloin kun kuninkaat ja maiden johtajat piirsivät Pohjoismaiden rajat. Norjan perustuslaissa sanotaan, että Norjan valtio on perustettu kahden kansan, norjalaisten ja saamelaisten, maalle.


Play audiofile 7
8

Óvist er, hvussu nógvir sámar eru í heiminum, men hildið verður, at tað eru umleið 50-80.000 sámar. Av teimum eru uml. 2000 í Russlandi, 7000 í Finnlandi, 17.000 í Svøríki og 40.000 í Noregi.


Play audiofile

Ei tiedetä, paljonko saamelaisia maailmassa on, mutta arvioidaan että heitä on 50 – 80000. Heistä noin 2000 asuu Venäjällä, 7000 Suomessa, 17 000 Ruotsissa ja 40 000 Norjassa.


Play audiofile 9
10

Tað eru 9 ymisk sámisk mál. Tað er stórur munur á málunum, so at bert tey, ið liggja tættast upp at hvørjum øðrum, skilja hvønn annan. Munurin á suðursámiskum og norðursámiskum er sum munurin á norskum og íslendskum.


Play audiofile

On olemassa yhdeksän eri saamen kieltä. Kielten välillä on niin paljon eroja, että vain lähimmät ymmärtävät toisiaan. Erot eteläsaamen ja pohjoissaamen välillä ovat kuin erot norjan ja islannin välillä.


Play audiofile 11
12

Klæðini hjá sámum, troyggjurnar, vísa hvaðani teir eru ella hvaðani familjan er. Sámar brúka troyggjurnar bæði tá ið teir hátíðarhalda okkurt, tá ið onkur fer til gravar, á fundum og tá ið teir vilja vísa, hvørjir teir eru.


Play audiofile

Saamelaisten vaatteet, saamenpuvut, osoittavat mistä perheet ovat kotoisin. Saamenpukuja käytetään sekä juhlissa että hautajaisissa, kuten myös kokouksissa ja silloin, kun halutaan näyttää kuka on.


Play audiofile 13
14

Sámiska flaggið er felags fyri allar sámar. Teir fýra litirnir vísa, at sámarnir búgva í fýra londum. Reyði liturin ímyndar eldin, grønt náttúru, gult ímyndar sólina og blái liturin vatn. Sirkulin ímyndar sólina og mánan.


Play audiofile

Saamen lippu on kaikkien saamelaisten yhteinen lippu. Lipun neljä väriä kuvaavat saamelaisten neljää asuinmaata. Punainen väri symbolisoi tulta, vihreä väri luontoa, keltainen aurinkoa ja sininen väri vettä.
Ympyrä symbolisoi aurinkoa ja kuuta.


Play audiofile 15
16

Tjóðardagur hjá sámum er 6. februar. Hesin dagur varð valdur, tí 6. februar 1917 savnaðust sámar úr øllum Noregi og nakrir úr Svøríki á fyrsta sinni til landsfundar fyri at skifta orð um rættindi hjá sámum.


Play audiofile

Saamelaisten kansallispäivä on 6. helmikuuta. Tämä päivä valittiin, koska 6. helmikuuta 1917 saamelaisia koko Norjasta ja muutamia Ruotsista kerääntyivät ensimmäistä kertaa kokoukseen Trondheimiin, keskustellakseen saamelaisten oikeuksista.


Play audiofile 17
18

Fyrst í 1900-árunum høvdu sámar ikki somu rættindini, sum teir hava í dag. Í Noregi royndu mynduleikarnir at gera sámarnar norskar, tí teir hildu, at tað bara kundi vera eitt mál, ein tjóð og ein mentan í Noregi.


Play audiofile

1900-luvun alussa saamelaisilla ei ollut samoja oikeuksia kuin heillä nykyään on. Norjassa viranomaiset yrittivät tehdä saamelaisista norjalaisia, koska heidän mukaan Norjassa ei voinut olla enempää kuin yksi kieli, yksi kansa ja yksi kulttuuri.


Play audiofile 19
20

Nú á døgum læra nógv sámisk børn sámiskt í skúlanum, og sámiskur tónleikur spælir í útvarpinum. Á myndini setir Haraldur kongur og Hákun Magnus krúnprinsur sámatingið í Noregi.


Play audiofile

Nykyään monet saamelaiset lapset voivat opiskella saamea koulussa ja radiosta voi kuulla saamelaista musiikkia. Kuvassa kuningas Harald ja kruununprinssi Håkon Magnus avaavat Norjan Saamelaiskäräjät.


Play audiofile 21
22

Tað eru sámating bæði í Noregi, Svøríki, Finnlandi og Russlandi. Sámatingini virka fyri, at sámarnir fáa tryggjað og ment síni mál, sína mentan og sítt samfelagslív.


Play audiofile

Sekä Norjassa, Ruotsissa, Suomessa että Venäjällä toimii Saamelaiskäräjät. Saamelaiskäräjien tehtävänä on hoitaa saamelaisten omaa kieltä ja kulttuuria sekä heidän yhteiskunnallisia asioita.


Play audiofile 23
24
Sámaland

Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/Guvvieh: S1: Yevgeny Pashnin - commons.wikimedia.org + Anita Dunfjeld Aagård S1+24: Annamari Molnar - flickr.com S4: Bff - commons.wikimedia.org S6: Julia Velkova - commons.wikimedia.org S8: Karin Beate Nøsterud - commons.wikimedia.org S12+20: Sámediggi Sametinget - flickr.com S10: Ningyou - commons.wikimedia.org S14: Jeltz - commons.wikimedia.org S16: Schrøderarkivet/Sverresborg - commons.wikimedia.org S18: Nasjonalbiblioteket - commons.wikimedia.org S22: Illustratedjc - commons.wikimedia.org
Forrige side Næste side
X